وای مکس(WiMax) برگرفته از کلمات Worldwide Interoperability for Microwave Access میباشد. یک فناوری ارتباطاتی است که انتقال بی سیم اطلاعات با استفاده از طیف وسیعی از روشهای انتقال را فراهم می کند. از ارتباطات یک نقطه ای به چند نقطه ای تا ارتباطات سیار و دسترسی های سیار به اینترنت.

این فناوری سرعتی معادل 72 مگا بیت بر ثانیه را بدون نیاز به سیم فراهم می کند. وای مکس بر مبنای استاندارد IEEE 802.16 (دسترسی بی سیم با پهنای باند بالا) بوده و برای اولین بار، نام آن توسط، انجمن وای مکس که در سال 2001 تاسیس شد، پیشنهاد گردید. این انجمن، وای مکس را به عنوان یک استاندارد مبتنی بر فناوری last mile (دوربرد) که می تواند جایگزین خوبی برای ارتباطات باسیم و DSL باشد ، معرفی کرد.

موسسات تحقیقاتی به دقت در حال آزمایش وای مکس برای ارتباطات دور برد هستند. نتیجه این فعالیت ها ممکن است منجر به کاهش قیمت هم برای کاربردهای خانگی و هم تجاری شود و یا امکان دسترسی به مکانهایی که از نظر اقتصادی به صرفه نیستند را فراهم سازد.

لازم به ذکر است که وای مکس کارایی خود را در تسونامی 2004 اندونزی نشان داد به طوری که تمام ارتباطات با مناطق آسیب دیده، از طریق وای مکس صورت گرفت زیرا همه زیر ساختهای ارتباطی موجود، به کلی تخریب شده بود و امکان ارتباط با بازماندگان از طریق آنها میسر نبود.

همچنین شرکت اینتل از وای مکس برای کمک به FCC(کمیته ارتباطات فدرال) برای ایجاد ارتباطات در مناطقی که دچار طوفان کاترینا شده بودند ،استفاده کرد.

موارد کاربرد:

1) اتصال به اینترنت از طریق Wi Fi hotspots

2) جایگزین مناسب ارتباطات با سیم و DSL

3) ایجاد سرویس های دیتا و ارتباطات از دور(telecommunications)

4) فراهم ساختن ارتباطات سیار

مهم ترین خصوصیت و برتری WiMax قابلیت سیار بودن آن است که موجب می شود که این فناوری را وارد لپ تاپ ها، کامپیوترهای دستی و در حتی گوشی های تلفن های همراه سازد و این امکان را به آن ها می دهد که دیگر کاربران برای استفاده از اینترنت پر سرعت نیاز به استقرار در یک مکان خاص نداشته باشند و بتوانند در هر حال و حتی در حال حرکت نیز با سرعت های بالا از این امکان بهره مند شوند.

یکی از دلایل همه گیر نشدن استفاده کاربردی از کارت های بانکی و حذف پول از سیستم پرداخت های خرد در برخی کشورها از جمله ایران، عدم وجود زیر ساخت های لازم جهت گسترش شبکه های انتقال داده برای برقراری ارتباط بین هزاران دستگاه POS و ATM موجود در کشور می باشد. لذا این فناوری به عنوان فن آوری پیشرفته در عرصه ی فن آوری اطلاعات می تواند موثرترین و کاراترین راه حل موجود باشد تا این خلل موجود را حل کند و سیستم خرید از فروشگاه ها، سازمان ها و شرکت های تجاری را آسان سازد.

توسعه ی ظرفیت تجارت الکترونیکی نیز از دیگر جنبه هایی است که حائز اهمیت می باشد.قابلیت امنیت بالای داده هایی که در این شبکه وجود دارد موجب می شود تا داده ها به صورت رمز گذاری شده منتقل شوند و دسترسی به داده ها فقط با داشتن مجوز (username و password ) امکان پذیر باشد و کاربران و به ویژه کاربران سیار بتوانند در هر نقطه ای با داشتن چنین اجازه ای به این شبکه متصل شده و از امکانات ویژه ی آن برخوردار گردند.

محدودیت ها :

همانطور که گفته شد برد وای مکس 50 کیلومتر با سرعتی حدود 70 مگابیت بر ثانیه می باشد بنابراین در ازتباطات با فواصل بیشتر دچار خطاهای متعدد ارتباطی خواهد شد، لذا برای کاهش این خطا ها باید سرعت را کاهش داد که این مساله با فلسفه وجودی آن یعنی سرعت بالا در تناقض است.

به طور کلی شبکه های ثابت وای مکس، دارای توان گیرندگی بالاتری به علت یک سویه و جهت دار بودن آنتن ها، دارند؛ که این خاصیت باعت افزایش برد و عملکرد وای مکس می شود. در حالی که شبکه های سیار وای مکس معمولا از گیرنده های دورنی دستگاه های سیار استفاده می کنند مثلا مودم وای مکس در یک لپ تاب.

دستگاههای سیار وای مکس معمولا آنتن های همه جهته دارند که این مساله باعث کاهش گیرندگی آنها می شود ولی در عوض امکان سیار بودن را فراهم می کند. در عمل، این نکته به این معناست که وای مکس های سیار توان ارتباطی تا سرعت 10 مگابیت برثانیه در فواصل حداکثر 10 کیلومتری را خواهند داشت . و حتی در مناطق شهری ممکن است کاربران تنها امکان ارتباطی 10 مگابیت در ثانیه تا فواصل 2 کیلومتری را داشته باشند.

تفاوت WiMax و Wi Fi:

از آنجایی که هردوی این مفاهیم در مسائل ارتباط بی سیم استفاده می شوند و هر دو نیز با Wi شروع می شوند ممکن است با هم اشتباه گرفته دشوند.اما اولین عاملی که آنها را به طور مشخص از هم متفاوت می کند در وسعت ارتباطات است به طوری که از Wi Fi در ارتباطات محلی تا برد حداکثر 100 متر استفاده می شود در حالی که از WiMax در شبکه هایی تا برد 50 کیلومتر استفاده می شود.

تفاوت اینترنت پرسرعت ADSL و WiMax

فناوریADSL در بستر سیم تلفن قرار دارد، اما WiMax سیستمی بی سیم بوده و هیچ نیازیی به سیم، دستگاه و شاژ تلفن ندارد.

در WiMax محدودیت سرعت ومکان وجود ندارد، اما در ADSL منوط به مراکز مخابراتی و خط تلفن شاهد محدودیت هایی هستیم.

WiMax به عنوان تلفیقی از Wi Fi و شبکه های مخابراتی نسل سوم تلفن های همراه محسوب می شود و بر این اساس سازمان همکاری و توسعه اقتصادی پیش بینی می کند باافزایش میزان استفاده از آن می تواند اینترنت پرسرعت را به روستاها ببرد.

وای مکس در ایران:

از سال 1383 با ارایه مجوزهای PAP ، با موافقت اصولی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به برخی از شرکت های علاقمند به فعالیت در حوزه بی سیم باند وسیع، مجوز راه اندازی شبکه رادیویی اعطا شد.

بدین ترتیب این شرکت ها براساس فناوری وای مکس و فناوری مشابه آن، نسبت به راه اندازی شبکه های باند وسیع در سطح تهران و مشهد اقدام کردند و در سال 1386 پس از تکمیل مراحل استاندارد سازی فناوری وای مکس در جهان، رگولاتوری اعطای مجوزهای جدید وایمکس را در دستور کار خود قرار داد.

این امر به برگزاری مزایده فناوری وایمکس در تابستان و پاییز 87 و اعطای مجوز به چهار شرکت ایرانی در این زمینه منجر شد .

کنسرسیوم مبین پایا در 30 استان، شرکت ایرانسل در استان های تهران، آذربایجان شرقی، اصفهان، خراسان رضوی، فارس و خوزستان،اسپادان در اصفهان و رایانه دانش گلستان در استان گلستان برندگان این مزایده اعلام شدند.

در مجوز پروانه وای مکس، ترکیبی از همه خدمات وجود دارد به طوری که کسانی که مجوز وایمکس را دریافت کنند، همه مجوزهای قبلی ISP، ICP، تلفن اینترنتی (voip) اوریجینیشن و تلفن ثابت را نیز در اختیار خواهند داشت.